PHỤC HỒI CHỨC NĂNG TỔN THƯƠNG THẦN KINH NGOẠI BIÊN

I. Đại cương:
         - Là những tổn thương liên quan đến sự chi phối của dây thần kinh như: vận động, cảm giác, dinh dưỡng.
         - Tùy theo mức độ tổn thương dây thần kinh mà biểu hiện khác nhau về lâm sàng, diễn tiến và kết quả điều trị.
         - Những dây thần kinh ngoại biên thường gặp: TK trụ,TK giữa,TK quay và TK hông khoeo.
II. Chẩn đoán:
                1.Triệu chứng lâm sàng:
                        - Có vết thương hoặc tổn thương vùng chi tương ứng.
                        - Rối loạn cảm giác vùng dưới thương tổn: Bỏng rát, châm chích, tê bì…
                        - Rối loạn dinh dưỡng: Thay đổi màu sắc da, dày sừng da, móng dễ gãy….
                        - Mất hoặc giảm sự vận động nhóm cơ được chi phối bởi dây TK tổn thương.
                        - Cứng khớp kèm theo.
                2. Cận lâm sàng:
                         -Xq:
                               * xương gãy?
                               * khớp trật?
                         -Đo điện cơ: Đánh giá mức độ tổn thương thần kinh.
                 3. Nguyên nhân:
                         - Do giằng xé.
                         - Bị cắt đứt.
                         - Do gãy xương hay cal xương xấu.
                         - Do chèn ép.
                         - Do sự kéo dãn thường xuyên bởi sự biến dạng xương.
                         - Các vết thương do đạn.
     III. Phục hồi chức năng.
1. Phục hồi chức năng trong điều trị bảo tồn dây thần kinh:
a. Mục đích: Chống phù nề, duy trì tối đa tầm vận động khớp, phòng teo cơ, ngăn ngừa biến dạng.
b. Phương pháp:
• Giảm phù nề, gia tăng tuần hoàn: Bằng thuốc, bằng siêu âm, nhất là siêu âm ngắt quãng cho phép tăng cường độ nhưng không tăng nhiệt, có thể kết hợp xoa bóp hoặc sử dụng nhiệt.
• Kích thích thần kinh – cơ ( tạo thuận cảm thụ bản thể thần kinh cơ – PNF ): Bằng xoa bóp, điện xung, điện kích thích ( dòng galvanic, faradic), châm cứu…
• Tập vận động: Tập thụ động các khớp đến hết tầm, tập chủ động tối đa khi có dấu hiệu co cơ.
2. Phục hồi chức năng sau phẫu thuật nối dây thần kinh:
- Nếu dây thần kinh được khâu nối ở mức khuỷu thì khớp này bất động ở tư thế gập bằng máng bột trong 3 tuần. Trong thời gian này cần tập chủ động các khớp không liên quan.
- Từ 3 – 5 tuần: Tập vận động nhưng tránh căng đầu dây thần kinh bị khâu nối. Tập 3 – 4 lần/ ngày, xen kẽ hoạt động trị liệu.
- Từ 6- 8 tuần: Xoa bóp sâu hay siêu âm ngắt quãng để tránh sẹo dính, có thể áp dụng kỹ thuật PNF ( kỹ thuật tạo thuận cảm thụ bản thể thần kinh cơ ) với các mẫu vận động gấp – dạng, duỗi cổ tay và các ngón tay.
- Từ 8 – 10 tuần: Vận động tập có đề kháng tăng dần, nếu tầm vận động không đạt thì dùng phương pháp kéo dãn thụ động và làm máng bột kéo dãn tăng tiến.